ΛΙΤΣΑ ΨΑΡΑΥΤΗ

Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ 2012-13

Στα πλαίσια του Προγράμματος Φιλαναγνωσίας που από πέρσι υλοποιείται στο σχολείο μας, καθώς και στα υπόλοιπα 960 σχολεία, σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) στη φετινή σχολική χρονιά 2012-13 καλεσμένη μας είναι η πολυβραβευμένη και αγαπημένη πολλών γενεών παιδιών Λίτσα Ψαραύτη.
Από τη θέση αυτή την ευχαριστούμε θερμά που ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά μας να επισκεφτεί τον Απρίλη του 2013 το σχολείο μας και να συναντηθεί με τους μαθητές και μαθήτριες  των ΣΤ΄ & Ε΄ τάξεων.

Παρακάτω μπορείτε να βρείτε όλα τα στοιχεία που συνθέτουν το παζλ της ζωής και του έργου της εκλεκτής καλεσμένης μας.

Α. BIOΓPAΦIKO ΣHMEIΩMA H Λίτσα Ψαραύτη γεννήθηκε στη Σάμο. Mετά τις σπουδές της στο Πυθαγόρειο Γυμνάσιο σπούδασε αγγλικά και εργάσθηκε στο Παγκόσμιο Συμβούλιο των Eκκλησιών και στην Aμερικανική Πρεσβεία στην Aθήνα.Tο πρώτο της βιβλίο εκδόθηκε το 1980 και από τότε είχε μια γόνιμη καριέρα γράφοντας μυθιστορήματα, διηγήματα και ανθολογίες (για τα ελληνόπουλα που ζουν στο εξωτερικό). Tο έργο της γρήγορα αναγνωρίσθηκε ευρύτατα στην Eλλάδα και τιμήθηκε με πολλά ελληνικά βραβεία. Tο μυθιστόρημά της "Tο διπλό ταξίδι" γράφτηκε το 1988 στον Tιμητικό Πίνακα "Πιέρ Πάολο Bερτζέριο" για την παιδική λογοτεχνία του Πανεπιστημίου της Πάντοβα της Iταλίας. Tο 1991 το βιβλίο της "Tο αυγό της έχιδνας" πήρε Έπαινο της Aκαδημίας Aθηνών. Tο μυθιστόρημά της "Tα δάκρυα της Περσεφόνης" γράφτηκε το 1996 στον Tιμητικό Πίνακα της IBBY (International Board on Books for Young People). Πήρε επίσης τη μεγαλύτερη στην Eλλάδα διάκριση για την παιδική λογοτεχνία, το "Kρατικό Bραβείο 1996" του Yπουργείου Πολιτισμού για το βιβλίο της "Tο χαμόγελο της Eκάτης". Tο έτος 2000 ήταν υποψήφια για το Bραβείο Άντερσεν, το Nόμπελ της παιδικής λογοτεχνίας. Πηγές έμπνευσης της Λίτσας Ψαραύτη είναι η ιστορία της ιδιαίτερης πατρίδας της, οι προσωπικές της εμπειρίες και η καθημερινή πραγματικότητα. Θέματα πολλών βιβλίων της είναι τα προβλήματα των σημερινών εφήβων. Bρήκε καινούριες τεχνικές για να αφηγηθεί τις ιστορίες της και η γραφή της διακρίνεται για την ποιότητα και το εύρος της φαντασίας, την επιτυχημένη μίξη πραγματικού και φανταστικού και για τα μηνύματα που στέλνει στα παιδιά γεμάτα αισιοδοξία, χαρά και ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον. Kριτικοί και θεωρητικοί συμφωνούν ότι η προσφορά της Λίτσας Ψαραύτη είναι πολύ σημαντική και την κατατάσσουν ανάμεσα στις πιό αξιόλογες και δυναμικές παρουσίες στο χώρο της παιδικής λογοτεχνίας. Tα βιβλία της, 30 ως τώρα, έχουν πάρει λαμπρές κριτικές και έχουν γίνει θέματα για μελέτες φοιτητών στα ελληνικά Πανεπιστήμια. Συνεργάστηκε με την επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου Iωαννίνων για τη δημιουργία Aνθολογίου για τα παιδιά των δημοτικών σχολείων του Aπόδημου Eλληνισμού. Eπίσης είναι μέλος της ομάδας που συνέγραψε την πατριδογνωσία "Σάμος, πατρίδα μου". Tο βιβλίο διδάσκεται στα δημοτικά σχολεία της Σάμου και αποτελεί πιλοτικό πρόγραμμα και για άλλες περιοχές της Eλλάδας. Έχει λάβει μέρος σε διεθνή συνέδρια: π.χ. το 1986 εκπροσώπησε την ελληνική παιδική λογοτεχνία στο Διεθνές Συνέδριο Συγγραφέων και Eικονογράφων Παιδικής Λογοτεχνίας στο Oχάϊο των HΠA και το 1987 προσκλήθηκε από την Ένωση Σοβιετικών Συγγραφέων και το περιοδικό "Nτέτσκαγια Λιτερατούρα" στο πλαίσιο προγράμματος μορφωτικών ανταλλαγών. H Λίτσα Ψαραύτη καλείται πολύ συχνά σε σχολεία και σε άλλες εκδηλώσεις "συνάντησης με το συγγραφέα" σε όλη την Eλλάδα και είναι ομιλήτρια σε πολιτιστικά γεγονότα, συνέδρια και παρουσιάσεις βιβλίων. Eίναι μέλος πολιτιστικών σωματείων όπως ο "Kύκλος του Eλληνικού Παιδικού Bιβλίου" και η "Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά". Eίναι επίσης μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του περιοδικού "Διαδρομές". Β. ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ α) Μυθιστορήματα: Στα βήματα του Σαμοθήριου Το διπλό ταξίδι Το αυγό της εχίδνας Το αίνιγμα της πέτρινης γενειάδας Η εξαφάνιση Το χαμόγελο της Εκάτης Το μυστικό τετράδιο Επικίνδυνα παιχνίδια Ανάσες και ψίθυροι του δάσους Άρωμα καλοκαιριού Οι άγγελοι του ουρανού Όνειρα από μετάξι Το φιλί της ζωής Τάλως, ο χάλκινος γίγαντας της Κρήτης Η σπηλιά της γοργόνας Κασσάνδρα, η μάντισσα της Τροίας Οι δραπέτες του καστρόπυργου β) Μικρές Ιστορίες:       Ηρακλής Οι τελευταίοι ήρωες Τα δάκρυα της Περσεφόνης Το τσίρκο και ο νάνος Γολιάθ Η εκδίκηση των μανιταριών Ο λόφος με τις λιχουδιές Οι περιπέτειες της τεμπελοχελώνας Ο Θωμάς Η μαμά γέννησε μωρό "Έχω ένα όνειρο"...Η φλόγα που δε σβήνει Η γάτα που δε νιαούριζε Το ελατάκι που δακρύζει Ο Δράκος που έφαγε τον ήλιο Πέντε δώρα για τον Αϊ Βασίλη Το σακούλι με τα ψέματα Πέταγμα στην ελευθερία γ) Μεταφράσεις: Σκιές στον αχερώνα, της Σάρας Γκάρλαντ Οι άγγελοι του διαστήματος, του Ισαάκ Ασίμοφ Παίζω με πίνακες ζωγραφικής Η πλατιά μεγάλη θάλασσα, του Μάρτιν Γουόντελ Η τελευταία πιπίλα, της Τζιν Μέρφι Στην άκρη του δάσους, του Τζόναθαν Λόντον Β. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ Κυρία Ψαραύτη, πού γεννηθήκατε; Γεννήθηκα σ' ένα όμορφο νησί του Αιγαίου, τη Σάμο. Εκεί έζησα τα παιδικά και νεανικά μου χρόνια και όταν τελείωσα το γυμνάσιο ήρθα στην Αθήνα για να σπουδάσω αγγλικά. Θα παρατηρήσετε ότι ο τόπος που διαδραματίζονται αρκετά βιβλία μου είναι η Σάμος. Το θεωρώ πολύ φυσικό, αφού εκεί υπάρχει η οικογένειά μου από το 1700, εκεί γεννήθηκα και μεγάλωσα και είναι ο τόπος που λατρεύω. Ήσασταν καλή μαθήτρια; Τελείωσα το οκτατάξιο γυμνάσιο - τότε δεν υπήρχαν λύκεια - με ένα ολοστρόγγυλο 20. Είχα σπουδαίους δασκάλους και καθηγητές οι οποίοι εκτός από τα γράμματα που μας έμαθαν, προσπάθησαν να μας κάνουν και καλούς ανθρώπους. Διαβάζατε λογοτεχνία στο σχολείο; Ήταν δύσκολοι εκείνα τα χρόνια που πήγαινα σχολείο - πόλεμος, προσφυγιά,εμφύλιος - και τα παιδικά βιβλία ήταν πολυτέλεια. Οι δάσκαλοί μου όμως που έβλεπαν τη δίψα μου για διάβασμα μού δάνειζαν βιβλία λογοτεχνίας από τη δική τους βιβλιοθήκη. Διάβασα νωρίς τους μεγάλους κλασσικούς, έλληνες και ξένους κι από τότε έγινα βιβλιοφάγος. Ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία ήταν και «Οι άθλιοι» του Β. Ουγκώ. Πότε αρχίσατε να γράφετε βιβλία; Νομίζω ότι «έγραφα» από το δημοτικό. Μόνο που τις ιστορίες μου τις έπλαθα μέσα στο μυαλό μου. Άκουγα τη γιαγιά μου να μου λέει παραμύθια και την άλλη μέρα, όταν τελειώναμε τα παιχνίδια με τα παιδιά της γειτονιάς στους δρόμους και στις αλάνες, καθόμασταν στα σκαλοπάτια του σπιτιού μας κι εγώ τους διηγόμουνα τα παραμύθια της γιαγιάς αλλαγμένα, όπως τα ήθελε η δική μου φαντασία. Πώς σας έρχονται οι ιδέες για να γράψετε ένα βιβλίο; Δεν ξέρω. Είναι σαν να γίνεται ξαφνικά μια αστραπή μέσα στο μυαλό μου. Κάτι που θ' ακούσω, θα δω, ή θα διαβάσω μπορεί να είναι το ερέθισμα για να ξεκινήσει ένα βιβλίο. Πολλές φορές μπορεί να είναι κι ένα γεγονός που έχω ζήσει η ίδια, ή η οικογένειά μου, ή ακόμα και γεγονότα ιστορικά της πατρίδας μας. Αυτή την ιδέα αρχίζω και τη δουλεύω στο μυαλό μου. Δημιουργώ τους ήρωες του βιβλίου, τα γεγονότα και τις καταστάσεις που θα ζήσουν, τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Αυτές είναι και οι πιό ευχάριστες στιγμές γιατί νιώθεις ότι ξεκινάει η περιπέτεια της δημιουργίας. Στο βιβλίο σας «Το διπλό ταξίδι» γράφετε τα γεγονότα σαν να τα έχετε ζήσει η ίδια. Είναι αλήθεια; Αλήθεια είναι. ΄Ημουνα μικρό παιδί όταν βομβάρδισαν το νησί μας οι Γερμανοί το 1943 και για να μη ζήσουμε τη Γερμανική κατοχή πήγαμε πρόσφυγες στην Παλαιστίνη. Εκείνη η μεγάλη περιπέτεια που έζησα με την οικογένειά μου έχει σημαδέψει τη ζωή μου κι έγινε αφορμή, χρόνια αργότερα, να γράψω αυτό το βιβλίο που είναι και το αγαπημένο μου. Πώς γίνεται κανείς συγγραφέας; Δεν υπάρχει συνταγή. Κάθε συγγραφέας προσεγγίζει το θέμα του διαφορετικά, έχει τη δική του μέθοδο γραφής, το δικό του στυλ.Μερικές φορές οι ήρωες των βιβλίων μου αποκτούν μια δική τους προσωπικότητα και τότε πρέπει να σεβαστώ αυτά που μου «ψιθυρίζουν», αν θέλω να είναι καλό το βιβλίο. Ρόλο παίζει και το ταλέντο, η δυνατότητα που έχει κάποιος να επινοινωνεί και όλα όσα σκέφτεται και φαντάζεται να μπορεί να τα μεταδώσει και στους αναγνώστες του. Εσείς γιατί γράφετε και μάλιστα για παιδιά και όχι για μεγάλους; Θα μπορούσα να σας πω απλά «γιατί έτσι μ'αρέσει». ΄Ισως είναι μια εσωτερική ανάγκη, μια διάθεση για επικοινωνία, μια επιθυμία να μοιραστώ με τους αναγνώστες μου σκέψεις, συναισθήματα, προβληματισμούς. Γράφω για παιδιά γιατί το θεωρώ δύσκολο έργο. Πρέπει τη στιγμή που γράφω να μπορώ να γίνομαι κι εγώ παιδί και να βλέπω τον κόσμο με τα μάτια ενός παιδιού, πράγμα όχι και τόσο εύκολο. Θα γράψετε κι άλλα βιβλία; Επιθυμία μου είναι να συνεχίσω το γράψιμο. Αλλά για να γράψουμε εμείς οι συγγραφείς πρέπει και τα παιδιά να μας διαβάζουν. Τα βιβλία τα γράφουμε για να φτάνουν στα χέρια του αναγνώστη. Η συμβουλή που δίνω στα παιδιά είναι να διαβάζουν τα καλά βιβλία που γράφονται για την ηλικία τους. Θ' αποκτήσουν γνώσεις που κανένα σχολικό βιβλίο δεν μπορεί να τους προσφέρει, θα νιώσουν ωραία συναισθήματα, θα καλλιεργήσουν τη φαντασία τους και το κυριότερο θα γίνουν καλύτεροι άνθρωποι. Πότε σας αρέσει να γράφετε καλύτερα, το χειμώνα ή το καλοκαίρι; Το χειμώνα γράφω λιγότερο γιατί έχω αρκετές υποχρεώσεις. Το τηλέφωνο χτυπάει συνέχεια, με ζητούν σχολεία απ' όλη την Ελλάδα, δημοτικά, γυμνάσια, λύκεια για να μιλήσω με τα παιδιά. Το καλοκαίρι έχω περισσότερο χρόνο για να γράψω. Έχω ήδη συγκεντρώσει το υλικό μου από το χειμώνα και μόλις μπει ο Ιούνιος απομονώνομαι στο εξοχικό μας κοντά στο Ξυλόκαστρο της Κορινθίας και τις περισσότερες ώρες τις περνάω γράφοντας και κολυμπώντας. Γιατί σε πολλά βιβλία σας καταπιάνεστε με θέματα κοινωνικά; Ο κόσμος που ζούμε σήμερα δεν είναι «όμορφος κι αγγελικά πλασμένος». Υπάρχει φτώχεια, ανεργία, ρατσισμός, ναρκωτικά, καταστροφή του περιβάλλοντος, βία, εκληματικότητα, αδιαφορία για το συνάνθρωπό μας, και οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια γίνονται όλο και πιό δύσκολες. Δυστυχώς πολλές φορές οι γονείς και το σχολείο δεν ενημερώνουν τα παιδιά και τους νέους για τους κινδύνους που παραμονεύουν. Ο συγγραφέας με υπευθυνότητα, τρυφερότητα και ευαισθησία αναλαμβάνει αυτό το ρόλο και με τα βιβλία του γνωρίζει στα παιδιά τη σημερινή κοινωνία, τα εμψυχώνει και τα προτρέπει ν' αγωνιστούν για ένα καλύτερο μέλλον. Ποιό είναι το καλύτερο βιβλίο σας; Αυτό που δεν έχω γράψει ακόμα. Όλα όσα γράφετε στα βιβλία σας τα έχετε ζήσει; Οι εμπειρίες του συγγραφέα είναι ο πλούτος του. Είναι η δεξαμενή απ' όπου αντλεί γεγονότα, χαρακτήρες, καταστάσεις, συναισθήματα, κλπ. Αυτό όμως δε σημαίνει πως ότι γράφω το έχω ζήσει. Ο συγγραφέας στα βιβλία του, σχεδόν πάντοτε, προσθέτει πρόσωπα και γεγονότα φανταστικά για να δημιουργήσει ένα κείμενο ολοκληρωμένο και διαβαστερό. Σας ενοχλεί η κακή κριτική; Από τη στιγμή που γράφεις ένα βιβλίο πρέπει να είσαι έτοιμος να δεχτείς την κριτική των αναγνωστών. Ως τώρα ακούστηκαν και γράφτηκαν καλές κριτικές για τα βιβλία μου. Αλλά πρέπει να δεχόμαστε και τις κακές κριτικές όταν γίνονται καλόπιστα και όχι με εμπάθεια, για να διορθώνουμε τα λάθη μας και να γινόμαστε καλύτεροι. Τι θα συμβουλεύατε ένα παιδί που θέλει να γίνει συγγραφέας; Να διαβάζει πολλά, πολλά, πολλά λογοτεχνικά βιβλία! Καλή αναγνωστική περιήγηση και καλή αντάμωση! Για το 2ο Δημοτικό Σχολείο Μελισσίων                                                                                                                   Ο Διευθυντής Μερκούριος Αυτζής