Τα κούλουμα και η λαγάνα

Η Καθαρή Δευτέρα, πέρασε στην συνείδηση του λαού, σαν ημέρα καθαρμού, ημέρα που γιορτάζουμε τα ΚΟΥΛΟΥΜΑ.

 

Την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η σημαντικότερη περίοδος για την Ορθόδοξη Εκκλησία, η γνωστή σε όλους μας «Σαρακοστή». Η περίοδος όπου οι πιστοί υποβάλλουμε τους εαυτούς μας σε εσωτερική προετοιμασία, προκειμένου να υποδεχτούμε στις καρδιές μας, την Ανάσταση του Χριστού και το Άγιο Πάσχα.

Ο εορτασμός της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος όλων των βακχικών εορτών της αποκριάς, οι οποίες αρχίζουν την ημέρα της Τσικνοπέμπτης και ολοκληρώνονται την Καθαρά Δευτέρα.

Όπως προκύπτει από την ίδια την λέξη, ξεκινάει μία διαδικασία κάθαρσης, η οποία συνδυάζεται απαραιτήτως με νηστεία, η οποία πρέπει να αφορά τόσο στις τροφές μας όσο και στα πάθη μας.

Η έναρξη της νηστείας ξεκινάει την Καθαρά Δευτέρα, διαρκεί 52 μέρες, όσες και οι μέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο. Σχετίζεται δε και με την παρασκευή του ψωμιού που τη σημερινή ημέρα ακολουθεί μία διαφορετική, νηστήσιμη συνταγή και ονομάζεται ΛΑΓΑΝΑ.

Η παρασκευή της ΛΑΓΑΝΑΣ είναι ίδια με τα άζυμα, γίνεται δηλαδή χωρίς προζύμι και η παρουσία της σηματοδοτεί την νηστεία των τροφών.

Η πρώτη εβδομάδα της Σαρακοστής ονομάζεται Καθαρά Εβδομάδα και δίνει σε κάθε πιστό τον απαραίτητο χρόνο για να εξαγνιστεί, να καθαριστεί και να προετοιμαστεί για την Ανάσταση του Χριστού.

Η Καθαρή Δευτέρα πέρασε στην συνείδηση του λαού και σαν ημέρα που γιορτάζουμε τα ΚΟΥΛΟΥΜΑ.

ΚΟΥΛΟΥΜΑ ονομάζεται η έξοδος που συνηθίζουμε να πραγματοποιούμε κάθε Καθαρά Δευτέρα στην εξοχή και το πέταγμα του χαρταετού.

Ο Νικόλαος Πολίτης, ο πατέρας της ελληνικής λαογραφίας, θεωρεί ότι η λέξη προέρχεται από το λατινικό Cumulus που σημαίνει αφενός την αφθονία των αγαθών, αφετέρου την λήξη.

Θα μπορούσαμε δηλαδή να θεωρήσουμε ότι τα ΚΟΥΛΟΥΜΑ εκφράζουν τον επίλογο της Απόκριας, που πρέπει να συνοδεύεται από το απαραίτητο γλέντι.

Τα έθιμα της σημερινής ημέρας είναι πολλά και διάφορα.

Κυρίαρχο είναι το πέταγμα του χαρταετού. Στη Νάουσα αναβιώνει το έθιμο «Γενίτσαροι και Μπούλες». Στον Τύρναβο γιορτάζεται το «Μπουρανί». Στο Γαλαξίδι μπορεί κανείς να γιορτάσει μαζί με τους ντόπιους τα «Αλευρομουντζουρώματα». Και βεβαίως σε κάθε γωνιά της πατρίδας, στις πλατείες, στα άλση και στους λόφους οι εκδρομείς είτε οργανωμένα μέσω των Πολιτιστικών Συλλόγων και των Δήμων είτε μεμονωμένα, παρέες-παρέες, δοκιμάζουν τα παραδοσιακά νηστήσιμα εδέσματα και συναγωνίζονται στο πέταγμα του χαρταετού.

Καλή Σαρακοστή!